ماقبلنه جهتِ نظم و إرتباطى:

أوت قرآنڭ إحتوا ايتديگى صفات و مزايانڭ هيچ بر كلامده، هيچ بر كتابده، هيچ بر شخصده بولنمديغى سوره باشنده إثبات ايديلديگى گبى، حضرتِ محمّد عليه الصلاة والسلامڭ نبوّتى ده قرآنڭ إعجازيله إثبات ايديلدى. قرآنڭ إعجازى دخى تحدّى ايله، يعنى مخالفلرى معارضه، مبارزه ميداننه دعوت ايتمكله إثبات ايديلدى. چونكه معارضه‌يه ياپيلان دعوت، سكوت ايله جوابلانديريلدى. بويله جهانشمول بر إنقلابى سونديرمك ايچون ياپيلان دعوت اوزرينه مبارزه ميداننه گيتمه‌يوب سكوت ايتمك، ألبته أثرِ عجزدر. قرآنِ كريمڭ بو إثباتلرينه قارشى كافرلر حبط اولوب آغزلرينى آچامدقلرى گبى، نبضلرى بيله فلجه اوغرادى. يالڭز قرآن هر خصوصده حدِّ كماله بالغ اولديغندن، اوزاقدن اوزاغه بعض اوفاق إعتراض طاشلرينى آتمشلردر. أزجمله:

﴿كَمَثَلِ الَّذِى اسْتَوْقَدَ نَارًا﴾

و

﴿اَوْ كَصَيِّبٍ مِنَ السَّمَاءِ﴾

گبى عادى، قيمتسز مثاللردن قرآنڭ گتيرديگى تمثيللر، يوكسك كلاملرڭ كمالنه ياقيشماز. بو گبى تمثيللر، بين الناس ياپيلان مكالمه‌لره، قونوشمالره بڭزه‌يورلر، دييه مغالطه ايله خلط ايتمشلردر. قرآنِ كريم اونلرڭ او خلطلرينى بو آيتله باشلرينه وورمشدر.

آرقداش! عجله ايتمه، بوراده بر پارچه طورمق ايجاب ايدر. اونلرڭ پك واهى و ضعيف شبهه‌لرى واردر. بو شبهه‌لر، متسلسل بعض وهملردن نشئت ايتمشدر. او وهملر ده، بعض مغالطه‌لردن حصوله گلمشلردر.

اونلرڭ قرآنڭ كمالنى تنزيل ايتمك ايچون، قرآنڭ تمثيللرينى إنسانلرڭ تمثيللرينه قياس ايتمه‌لرى، "قياسِ مع الفارق"در· آرالرنده دنيالر قدر فرق واردر. اونلرى مغالطه ايله بو قياسه سَوق ايدن نقطه‌لر:

١ – اونلر هر شيئه، مألوفلرينه باقدقلرى نظر ايله باقييورلر.

٢ – اونلر إنسانڭ ذهننڭ، فكرينڭ، لساننڭ، سمعنڭ جزئى اولدقلرينى و جزئى اولدقلرندن، قصدًا و بِالذّات ايكى شيئه برابر تعلّق ايده‌مدكلرينى نظره آلمشلردر.

٣ – همّتڭ يوكسك و آلچاق قسملرينى تفريق ايدن مقياسڭ، إشتغال و إهتمامدن عبارت اولديغنى دوشونمشلردر. يعنى يوكسك شيلره إهتمام ايدنڭ همّتى يوكسكدر، آلچاق ايشلرده إشتغال ايدنڭ همّتى آلچاقدر.